Hãy để bác sỹ cứu người, đừng bắt họ tự vệ

Chỉ trong vòng chưa đầy một tuần đầu tháng 5, liên tiếp xảy ra các vụ hành hung nhân viên y tế tại Phú Thọ và Nam Định, trong đó có trường hợp bác sĩ bị đánh ngay khi đang điều trị bệnh nhân tại khoa Hồi sức Cấp cứu. Những vụ việc này một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động về tình trạng bạo lực nhắm vào người làm công tác cứu người – một thực trạng không thể tiếp tục dung thứ.

Khi bác sĩ phải làm việc trong sợ hãi

Ngày 6.5.2025, mạng xã hội lan truyền đoạn video ghi lại cảnh một bác sĩ trẻ tại khoa Hồi sức Cấp cứu của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam Định bị người nhà bệnh nhân túm áo, xô xát trong lúc đang tập trung xử trí tình huống khẩn cấp. Chỉ vài ngày trước đó, một vụ việc tương tự xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, khiến các nhân viên y tế hoang mang cực độ.

Đây không phải là những trường hợp cá biệt. Nhiều năm qua, tình trạng bác sĩ bị tấn công khi đang làm nhiệm vụ đã trở thành “vấn nạn dai dẳng” trong ngành y. Những vụ việc như bác sĩ bị đánh gãy xương hàm ở Nghệ An, bị đuổi đánh bằng gậy sắt ở Quảng Ninh, hay bị chém trong phòng trực tại Hà Tĩnh… là những ký ức chưa kịp nguôi thì nay lại thêm nhiều vụ mới.

Một bác sĩ ở TP.HCM thổ lộ: “Khi bước vào ca cấp cứu, tôi không chỉ lo cho bệnh nhân, mà còn phải lo giữ an toàn cho chính mình. Chỉ một ánh nhìn hiểu nhầm, một lời giải thích không vừa lòng cũng có thể khiến tôi trở thành mục tiêu tấn công.”

Bộ Y tế: Hành vi hành hung bác sĩ là không thể chấp nhận

Liên quan đến hai vụ việc xảy ra tại Phú Thọ và Nam Định, chiều 7.5, TS.BS Hà Anh Đức – Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) – đã có phản hồi chính thức. Ông khẳng định:

“Dù nguyên nhân là gì, hành vi hành hung nhân viên y tế – đặc biệt khi họ đang làm nhiệm vụ cứu người – là hoàn toàn không thể chấp nhận được. Cho dù ai đúng, ai sai, thì bác sĩ phải được đảm bảo an toàn để hoàn thành công việc chuyên môn.”

Ngay sau khi sự việc xảy ra, Bộ Y tế đã có văn bản khẩn chỉ đạo các Sở Y tế trong toàn ngành phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an địa phương để đảm bảo an ninh bệnh viện. Cụ thể, Sở Y tế Phú Thọ đã làm việc trực tiếp với công an tỉnh để xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Theo báo cáo ban đầu từ cơ quan công an vào sáng 7.5, hành vi hành hung bác sĩ ở Phú Thọ tuy chưa đến mức truy cứu hình sự, nhưng người vi phạm đã bị xử phạt hành chính theo đúng quy định.

Vì sao bác sĩ trở thành “nạn nhân”?

TS.BS Hà Anh Đức nhìn nhận, thực trạng này có nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ quan.

Mỗi năm, hệ thống y tế Việt Nam tiếp nhận khoảng 200 triệu lượt khám chữa bệnh – tương đương vài triệu lượt mỗi ngày. Tuy nhiên, lực lượng nhân viên y tế không tăng tương xứng khiến áp lực lên từng cá nhân trở nên quá tải. Những bệnh viện lớn thường xuyên rơi vào tình trạng “vỡ trận”, khiến thời gian chờ lâu, điều kiện phục vụ khó đảm bảo.

Ông Đức thẳng thắn cho rằng: “Người bệnh và người nhà họ luôn muốn được khám nhanh, kỹ lưỡng, chăm sóc tận tình. Nhưng khi bệnh viện quá tải, một số cán bộ y tế có thể mệt mỏi, thiếu kỹ năng ứng xử, dẫn đến hiểu lầm và xung đột.”

Ngoài ra, một nguyên nhân nhạy cảm khác là vấn đề viện phí. Theo ông Đức, nhiều trường hợp bạo lực bắt nguồn từ khó khăn tài chính, đặc biệt khi bệnh nhân tử vong hoặc phải điều trị dài ngày. Dù Luật Khám chữa bệnh đã quy định rõ ràng, nhưng sự thiếu thông suốt trong giải thích chính sách, cộng với tâm lý lo lắng, dễ dẫn đến xung đột.

Giải pháp trước mắt và lâu dài

Để bảo vệ an toàn cho bác sĩ và nhân viên y tế, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Công an từ năm 2014, trong đó có các nội dung cụ thể về đảm bảo an ninh bệnh viện. Tuy nhiên, trước tình hình mới, TS.BS Hà Anh Đức cho biết:

“Chúng tôi đã đề xuất các giám đốc bệnh viện tăng cường hành lang bảo vệ tại khu vực cấp cứu, hồi sức – nơi thường xảy ra căng thẳng. Đồng thời, Bộ sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ hoặc trong thẩm quyền của Bộ trưởng ban hành các chính sách cụ thể hơn để bảo vệ nhân viên y tế.”

Bên cạnh đó, các bệnh viện cần chủ động thiết lập hệ thống nút báo động khẩn, tăng cường camera giám sát và tổ chức diễn tập an ninh định kỳ. Đặc biệt, đội ngũ nhân viên y tế cần được đào tạo kỹ năng mềm, như giao tiếp ứng xử, xử lý tình huống xung đột, kiểm soát cảm xúc.

Về mặt chính sách, ông Đức đề xuất tiếp tục rà soát, điều chỉnh cơ chế tài chính theo hướng thông thoáng, hỗ trợ tốt hơn cho bệnh nhân khó khăn. Nghị định 60 về tự chủ tài chính đã cho phép thành lập quỹ hỗ trợ y tế – là “vùng đệm” quan trọng để giải quyết các trường hợp đặc biệt, tránh xung đột phát sinh vì lý do tiền bạc.

Hệ thống y tế cần được “giải tỏa áp lực”

Bạo hành bác sĩ không đơn thuần là hành vi cá nhân, mà là hệ quả của một hệ thống đang chịu quá nhiều áp lực. Để giải quyết tận gốc vấn đề, cần đến giải pháp tổng thể và đồng bộ:

– Nâng cao chất lượng quy trình tiếp đón người bệnh, giúp giảm căng thẳng ngay từ đầu.

– Đào tạo kỹ năng ứng xử và truyền thông nội bộ trong nhân viên y tế.

– Xây dựng văn hóa tôn trọng lẫn nhau giữa người bệnh và người điều trị.

– Luật hóa các biện pháp bảo vệ nhân viên y tế, có chế tài rõ ràng và đủ sức răn đe.

– Tuyên truyền trong cộng đồng về quyền và nghĩa vụ khi khám chữa bệnh, cũng như sự cần thiết của việc thấu hiểu, hợp tác thay vì phản ứng cực đoan.

Trả lại sự an toàn cho người thầy thuốc

Từ một biểu tượng cao quý của tri thức và nhân đạo, chiếc áo blouse trắng nay đôi khi trở thành mục tiêu tấn công của những cơn giận dữ thiếu kiểm soát. Khi một người bác sĩ đang cố gắng giành giật sự sống lại phải dè chừng những cú đấm, lời lẽ xúc phạm, thì không chỉ người thầy thuốc bị tổn thương, mà cả hệ thống y tế cũng lung lay.

“Chúng ta không thể xây dựng một nền y tế nhân văn, hiện đại, nếu không bảo vệ được những người làm nghề y. Bác sĩ là để cứu người – không phải để tự vệ.” – TS.BS Hà Anh Đức nhấn mạnh.

Chúng ta có thể mất vài phút để nóng giận, nhưng cũng có thể đánh mất một bác sĩ tận tâm suốt cả cuộc đời. Hãy cùng nhau bảo vệ môi trường bệnh viện an toàn, tôn trọng, và văn minh – vì sức khỏe của chính chúng ta, vì tương lai ngành y, và vì sự tử tế còn lại trong xã hội.

Tấn Tài