Tăng tốc triển khai bệnh án điện tử trên toàn quốc

Mới đây, ngày 14/3, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 07/CT-TTg về đẩy mạnh triển khai đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 tại các bộ, ngành, địa phương năm 2025 và những năm tiếp theo.

Trong đó, Thủ tướng giao Bộ Y tế chỉ đạo, đôn đốc 100% các bệnh viện trên toàn quốc phải triển khai bệnh án điện tử; liên thông dữ liệu giữa các bệnh viện tuyến huyện, tuyến tỉnh của địa phương với các bệnh viện thuộc Bộ Y tế, tận dụng dữ liệu đã được liên thông, liên tuyến để cắt giảm xét nghiệm cho người dân, hoàn thành trong tháng 9/2025.

Liên quan đến nội dung này cũng như góp phần hỗ trợ các cơ sở khám, chữa bệnh nhận diện bao quát các thách thức trong quá trình triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, nhằm tăng tốc thực hiện và hoàn thành với hiệu quả cao nhất từ nay đến tháng 9/2025, phóng viên Báo Điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với TTND.PGS.TS Trần Quý Tường, Chủ tịch Hội Tin học Y tế Việt Nam.

Hạn đến tháng 30/9/2025 là có cơ sở

Thưa ông, với nhiều năm quản lý và theo dõi tiến trình ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin trong ngành y tế, xin ông cho biết t ình hình triển khai bệnh án điện tử ở nước ta hiện nay như thế nào?

PGS .TS Trần Quý Tường : Với sự quan tâm, chỉ đạo và hỗ trợ của Chính phủ, cùng với sự nỗ lực cố gắng của toàn ngành Y tế, sự hợp tác, giúp đỡ của bạn bè quốc tế, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) phục vụ sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe cho người dân và việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) tại các cơ sở khám, chữa bệnh ở Việt Nam đã và đang từng bước phát triển, bước đầu đạt được một số thành quả rất đáng khích lệ.

Cụ thể, về kiến tạo thể chế, xây dựng hành lang pháp lý ứng dụng CNTT y tế và triển khai EMR, Bộ Y tế đã ban hành các văn bản có ý nghĩa thực tiễn, có tính đột phá như: Thông tư số 46/2018/TT-BYT quy định về bệnh án điện tử; Thông tư số 27/2021/TT-BYT quy định kê đơn thuốc bằng hình thức điện tử…

Hiện nay, theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh, Luật Giao dịch điện tử và các văn bản pháp lý có liên quan, chúng ta đã có đủ cơ sở pháp lý để triển khai EMR và EMR có giá trị pháp lý như hồ sơ bệnh án giấy.

Nhận thức về ứng dụng CNTT, chuyển đổi số y tế và hồ sơ bệnh án điện tử của cán bộ, nhân viên trong ngành cũng được nâng cao. Nhiều địa phương, đơn vị cũng đã tích cực, chủ động huy động, bố trí nguồn lực cho chuyển đổi số y tế và triển khai EMR, như Sở Y tế Phú Thọ, Sở Y tế Quảng Ninh, Sở Y tế Hà Nội…

Nhiều cơ sở khám, chữa bệnh đã trang bị máy tính cho 100% thầy thuốc, nhân viên có nhu cầu và trang bị hệ thống mạng không dây miễn phí cho người bệnh, người nhà. Đặc biệt, đã có 39,1% các cơ sở khám, chữa bệnh trên toàn quốc đã triển khai hệ thống an toàn, an ninh mạng.

Đến nay, tất cả 63 Sở Y tế đã tiến hành nhập hồ sơ, thông tin cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, thông tin người hành nghề trên Hệ thống quản lý Quốc gia về đăng ký, cấp phép hành nghề khám bệnh, chữa bệnh; 100% các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên toàn quốc (bao gồm cả công lập và tư nhân) đã triển khai ứng dụng CNTT, có phần mềm quản lý thông tin bệnh viện (HIS).

Có 62,16% các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đã có bộ phận chuyên trách CNTT riêng, trong đó có 95% các bệnh viện hạng I và hạng đặc biệt đã thành lập phòng công nghệ thông tin, các đơn vị khác đã có bộ phận, cán bộ chuyên trách CNTT.

Trung bình trên cả nước, mỗi cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có 3,15 nhân viên chuyên trách, 46,5% bệnh viện triển khai đặt lịch khám trực tuyến, 61,1% bệnh viện triển khai lấy số xếp hàng.

Đặc biệt, các bệnh viện đã kết nối phần mềm quản lý thông tin của bệnh viện (HIS) với cơ quan bảo hiểm xã hội Việt Nam đạt 100% để thực hiện việc giám định bảo hiểm y tế điện tử.

Tính đến tuần đầu của tháng 4/2025, trên toàn quốc đã có 153 cơ sở khám, chữa bệnh công bố đã triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, không sử dụng bệnh án giấy. Trong đó có 2 Sở Y tế đã triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, không sử dụng bệnh án giấy ở tất cả các bệnh viện thuộc Sở, đó là Sở Y tế tỉnh Phú Thọ và Sở Y tế Bắc Ninh.

Thực hiện chỉ thị của Thủ tướng tại Chỉ thị số 07/CT-TTg về đẩy mạnh triển khai đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, hiện nay UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đang chỉ đạo rất quyết liệt Sở Y tế triển khai hồ sơ bệnh án điện tử ở tất cả các bệnh viện thuộc thẩm quyền quản lý.

Tôi tin rằng, đến 30/9 các bệnh viện trên toàn quốc sẽ triển khai thành công hồ sơ bệnh án điện tử, không sử dụng bệnh án giấy.

Riêng về thanh toán viện phí điện tử, các cơ sở khám, chữa bệnh đã có tiến bộ vượt bậc so với 5 năm trước đây. Hiện nay, 71% cơ sở đã áp dụng thanh toán điện tử, trong đó, thông qua kết nối trực tiếp ngân hàng 31,4%, qua cổng dịch vụ công quốc gia 10,5%, các hình thức khác 15,4%; 29% tổng số các bệnh viện vẫn còn áp dụng thanh toán bằng tiền mặt.

Nhận diện 5 thách thức lớn

Theo ông, n hững thách thức chính trong việc áp dụng EMR tại Việt Nam là gì và chúng ta có thể làm gì để vượt qua những thách thức này?

PGS .TS. Trần Quý Tường: Theo tôi, một số thách thức chính trong việc áp dụng EMR tại Việt Nam đó là:

Thứ nhất , nền tảng và hạ tầng số của ngành y tế Việt Nam hiện chưa đáp ứng, trong khi điều kiện cần để áp dụng bệnh án điện tử đã là một rào cản ban đầu. Từ đó, phát sinh và dẫn tới TCO (tổng chi phí) để triển khai áp dụng bệnh án điện tử lớn và cần huy động nhiều nguồn lực mới có khả năng cân đối.

Đây là yếu tố trọng yếu và cần phải được xem xét một cách nghiêm túc về “Tính sẵn sàng” (bao gồm: chính sách, hạ tầng CNTT, con người và tài chính) trong triển khai bệnh án điện tử.

Thứ hai , một số Giám đốc bệnh viện chưa thực sự quan tâm, chưa thấy rõ lợi ích và ý nghĩa của việc triển khai EMR, chưa chủ động triển khai hồ sơ bệnh án điện tử tại bệnh viện.

Thứ ba , triển khai hồ sơ bệnh án điện tử làm thay đổi thói quen, nề nếp, quy trình làm việc của toàn bộ bệnh viện, từ cách làm truyền thống sang cách làm có tính khoa học chặt chẽ trên môi trường mạng, đòi hỏi phải có sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp lãnh đạo và sự hưởng ứng tham gia tích cực của tất cả nhân viên bệnh viện.

Thứ tư , vì ở Việt Nam, y tế công lập chiếm phần lớn nên Bộ Y tế phải có quy định về cơ chế tài chính thì các bệnh viện công lập mới có kinh phí triển khai EMR. Hiện nay, quy định về chế tài chính cho ứng dụng CNTT y tế nói chung và triển khai hồ sơ bệnh án điện tử nói riêng chưa có hướng dẫn cụ thể (chưa có mục chi cho công nghệ thông tin, trong giá thành dịch vụ y tế chưa có thành phần CNTT), các bệnh viện chủ yếu sử dụng quỹ đầu tư phát triển của đơn vị để ứng dụng CNTT, ảnh hưởng đến các hoạt động khác của bệnh viện.

Thứ năm , trình độ CNTT của các cán bộ, nhân viên y tế còn thiếu và yếu, không đồng đều tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên toàn quốc.

Giải pháp mang tính sẵn sàng ứng dụng bệnh án điện tử đồng loạt

Để triển khai hiệu quả chuyển đổi số trong ngành y tế, theo ông đâu là những giải pháp trọng tâm để đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số y tế trong thời gian tới?

PGS.TS Trần Quý Tường: Theo tôi, Bộ Y tế cần tiếp tục quan tâm, chỉ đạo quyết liệt hơn nữa đến công tác chuyển đổi số y tế nói chung và triển khai EMR nói riêng; các vụ, cục của Bộ Y tế vào cuộc sát sao hơn, chủ động tham mưu, đề xuất với Lãnh đạo Bộ các chính sách và giải pháp để thực hiện chuyển đổi số y tế.

Trong đó, cần đặc biệt chú trọng tới việc thực hiện triển khai đồng bộ các nền tảng, hệ thống ứng dụng và cơ sở dữ liệu chuyên ngành làm nền tảng thúc đẩy tiến trình ứng dụng bệnh án điện tử. Đây chính là giải pháp thiết thực và là động lực tạo ra “tính sẵn sàng” cho triển khai ứng dụng bệnh án điện tử một cách đồng loạt.

Đồng thời, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật, tài liệu chuyên môn hướng dẫn về chuyển đổi số y tế nói chung và triển khai EMR nói riêng.

Khẩn trương ban hành quy định về giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo quy định tại Điều 110 Luật Khám bệnh, chữa bệnh (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024), trong đó tại điểm d, khoản 2 có quy định về giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh bao gồm chi phí công nghệ thông tin, để các cơ sở khám, chữa bệnh có kinh phí thực hiện chuyển đổi số và triển khai EMR.

Bộ Y tế cũng cần có chế tài đối với các đơn vị, địa phương không thực hiện triển khai EMR theo đúng lộ trình đã quy định. Đồng thời quan tâm hơn nữa đến công tác thi đua, khen thưởng, kịp thời động viên, khen thưởng địa phương, đơn vị làm tốt việc triển khai EMR, từ đó giúp lan tỏa và làm mô hình tham quan, học tập chia sẻ kinh nghiệm một cách hiệu quả.

Giám đốc các bệnh viện phải thấy rõ lợi ích và ý nghĩa của việc triển khai EMR, từ đó thực sự quan tâm, chủ động thực hiện quyết liệt hồ sơ bệnh án điện tử tại bệnh viện. Bao gồm cả chủ động về mặt nhận thức cũng như có sự đầu tư nguồn lực một cách thỏa đáng cho CNTT hàng năm.

Tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước về y tế với các hội nghề nghiệp, các doanh nghiệp, các địa phương, các chuyên gia liên quan để tạo sự thống nhất triển khai bệnh án điện tử trên toàn quốc có hiệu quả, thiết thực.

Song song đó, nâng cao nhận thức, năng lực CNTT của cán bộ, nhân viên y tế thông qua các buổi hội thảo chuyên đề, các lớp đào tạo, tập huấn về CNTT y tế…

Xin cảm ơn ông!

Thuý Hà (thực hiện)/Chinhphu